Eerlijkheid terug in de politiek

Eerlijkheid terug in de politiek

Dat betoogde fractievoorzitter Matthijs van Tuijl bij de Algemene Beschouwingen. Dan gaan de partijen de de gemeenteraad in debat over de begroting en wat zij willen voor Katwijk. Lees hier zijn speech!

 “Vertrouwen winnen we terug door een overheid te zijn die mensen bijstaat in hun bestaan en daarin de eerlijkheid terugbrengt.”

Je werkt 40 uur per week, maar kan je boodschappen niet betalen. Je hebt allebei een baan, maar je bent nog steeds niet in staat om een huis te kopen. Je bent afhankelijk van duur gas, maar overstappen op goedkopere energie met een warmtepomp en zonnepanelen is niet voor te schieten. Het is belangrijk om te erkennen dat in dit land, ook in Katwijk,  een grote ongelijkheid is ontstaan tussen mensen die het leven wel kunnen betalen en zij die aan de kant staan. Maar belangrijker nog, dat dit niet ontstaan is uit luiheid of onwil, maar door een overheid die jarenlang voorzieningen, van wonen tot sociale zekerheid, heeft uitgehold. Deze ongelijkheid is oneerlijk, en wordt alleen maar groter als de politiek niet ingrijpt. Ook in Katwijk zien we steeds meer mensen die de eindjes niet aan elkaar kunnen knopen. Ze hebben het vertrouwen verloren en vragen zich af: “Is de overheid er nog wel voor mij?”

Wij, hier als gemeenteraad, hebben de plicht er voor te zorgen dat we er wél zijn voor deze mensen. Vertrouwen winnen we niet terug met referenda of extra burgerparticipatie. Vertrouwen winnen we terug door een overheid te zijn die mensen bijstaat in hun bestaan en daarin de eerlijkheid terugbrengt. Dat is wat wij moeten doen.

Niemand in de kou

Ongeveer 7500 huishoudens in Katwijk hebben een te laag inkomen om goed van rond te komen. Energiearmoede, menstruatiearmoede, vervoersarmoede – we gebruiken allerlei termen. Ik heb het al eerder benadrukt: laten we hiermee stoppen. Ik word moe van al die termen, want het opknippen in delen lost het probleem niet op. Armoede is armoede, voor de mensen die het treft. Dit college wil binnen 4 jaar energiearmoede oplossen. Als PvdA zeggen we: laten we ons richten op het grotere probleem. Veel Katwijkers redden het niet. Dit is een complex probleem dat niet in stukjes kan worden opgelost. Het hangt allemaal samen. Daarom begrijpen wij als PvdA niet waarom het college pas in 2025 wil evalueren of het verhogen van de minimaregelingen van 120% naar 130% van het sociaal minimum wel een goed idee is. Laten we die middelen structureel toekennen en mensen zekerheid bieden. Onze motie daarover is eerder door deze raad aangenomen. Maar om ongelijkheid te bestrijden, is meer nodig. Hoewel er goede maatregelen staan in deze begroting, zoals het isolatieoffensief, voegen we als PvdA graag nog enkele punten toe.

Ten eerste: vertrouw je inwoners en benader hen als mens. Mensen mogen fouten maken. Een formuliertje niet goed invullen, je woonsituatie niet goed doorgegeven. Het máákt je geen fraudeur. Maar angst voor afstraffing door de overheid zorgt ook voor terughoudendheid om op de gemeente af te stappen. Als PvdA vinden we dat mensen fouten mogen maken. Dat moet het beleid worden in Katwijk: een overheid die vertrouwen uitstraalt, accepteert dat er fouten worden gemaakt en niet direct straft. Die bij een fout in een formulier een afspraak maakt, in plaats van een boete geeft. Daarover dienen wij vandaag een voorstel in. Ook doen wij een voorstel voor een andere aanpak van jongeren in de bijstand. In andere gemeenten hoeven jongeren tot 28 jaar niet meer 4 weken te wachten voordat ze bijstand ontvangen. Laten we ook Katwijkse jongeren serieus nemen: de meeste jongeren willen werken, laten we hen snel ondersteunen. Het kan een wereld van verschil maken.

Geef jongeren een plek om te wonen!

Ons tweede punt is wonen, nog zo’n oneerlijke situatie. Wonen zou een recht moeten zijn, maar het is geworden tot een markt waar mensen met geld de dienst uitmaken. We moeten als gemeente blijven inzetten op betaalbaarheid, bijvoorbeeld op Valkenhorst. Hopelijk kunnen daar straks veel jongeren terecht, maar het zal nog een paar jaar duren.

Wij stellen voor om direct te starten met een tijdelijk huisvestingsplan voor jongeren en andere groepen uit Katwijk die een huis nodig hebben. Uiterlijk in 2030 worden de 3 flats in de Hoornes gesloopt. Het is een uitdaging om de huidige bewoners elders te huisvesten, gelukkig wordt daar volgend jaar al mee gestart. Het biedt ook kansen om de flats te gebruiken als tijdelijke huisvesting voor jongeren. Dit kan precies de overbruggingsperiode zijn die zij nodig hebben tot er meer huizen gebouwd zijn.

Wonen moet eerlijker en betaalbaarder, en de gemeente moet daarin het voortouw nemen. Eerder vroegen wij al of het mogelijk was om sneller te isoleren bij huurwoningen van Dunavie om de energiekosten te verlagen. Dat bleek toen niet mogelijk. Daarom dienen wij ook een voorstel in dat de gemeente met Dunavie in gesprek gaat over een huurbevriezing voor huizen met energielabels E, F en G. Dan blijven de totale woonlasten tenminste acceptabel.

Goede zorg kost geld: Zeg nee tegen de rijksoverheid

Ook toegang tot de zorg is een probleem voor veel mensen. Van de WMO tot de jeugdzorg, overal zien we wachtlijsten, personeelstekorten en een gemeente die het steeds moeilijker kan betalen. Er moet écht geld bij van het Rijk. Door de doorgeslagen marktwerking is onze zorg voor veel mensen te duur en slecht toegankelijk geworden. Als gemeente kunnen we dit landelijke probleem niet oplossen, maar er zijn dingen die we hier wel kunnen doen: extra inzetten op preventie, bijvoorbeeld door het aantal praktijkondersteuners uit te breiden, en op het wegwerken van wachtlijsten. EN we moeten als gemeente hard durven zeggen tegen het Rijk dat wij niet zullen kiezen voor verschraling van de zorg om de gemeentebegroting sluitend te krijgen. Dat betekent: “Zolang u niet over de brug komt met extra geld voor de jeugdzorg na 2026 gaan wij de begroting niet sluitend maken.” Dat is eerlijk, want goede zorg is een recht.

En Isoleren EN van het aardgas af

Eerlijkheid moeten we ook creëren bij de energietransitie. Laat er geen misverstand over bestaan: de energietransitie moet gebeuren. We hebben niet de luxe om te wachten of het probleem te negeren. Te vaak hoor je, vooral door rechtse partijen, armoede als argument gebruikt worden om minder te hoeven doen. “Mensen kunnen het niet betalen, dus moeten we stoppen.” Dat is onzin: juist deze transitie moet sociaal zijn. Dat betekent dat we mensen die de lasten niet kunnen dragen maximaal ondersteunen. Maar in Katwijk is het beleid mij inmiddels onduidelijk. De DURF-wethouder zegt dat we collectieve warmtevoorzieningen nodig hebben en dat die beter zijn dan dat iedereen maar zelf iets gaat doen. Maar tegelijkertijd is de coalitie verdeeld en hoor ik zijn eigen partij DURF er steevast op terugkrabbelen en aangeven dat we mensen niet gaan dwingen en de prioriteit bij isolatie ligt. We hebben nog nooit iemand gedwongen, en dat wil ook niemand. Dit wel suggereren ontmoedigt juist die mensen die het het hardst kunnen gebruiken om hun energierekening betaalbaar te houden. Het is simpel: we moeten EN isoleren EN van het gas af. Het wordt tijd om eerlijk te zijn richting Katwijk en dat verhaal te durven uitdragen.

Tot slot een punt wat voor ons heel belangrijk is: meer groen. Dit college probeerde bij haar aantreden een PvdA-plan voor meer bomen over te nemen: wij stelden voor een boom voor ieder kind te planten. We zijn al bijna halverwege de raadsperiode en het is nog steeds niet uitgewerkt. Waar blijven de plannen? We zijn een van de minst groene gemeenten in Nederland, en bomen zorgen voor koeling, meer biodiversiteit en minder wateroverlast. Aan de slag hiermee dus!

Willen wij met elkaar in Katwijk stappen zetten voor een eerlijkere samenleving? Dan zullen we moeten doen wat we zeggen, eerlijk zijn tegen mensen en die situaties aanpakken die niet eerlijk zijn. Met compassie voor onze medemens. Ik geloof er in dat we dat samen kunnen. De PvdA staat zoals altijd klaar om hier aan bij te dragen.

Onze moties:

Motie huurbevriezing lage energielabels

Motie jongeren direct bijstaan

Motie mensen mogen fouten maken

Motie Jongerenhuisvesting in de drie flats

Motie nu tijd voor meer bomen